ΝΕΕΣ ΜΟΡΦΕΣ EΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στη σύγχρονη εποχή με τις αυξημένες απαιτήσεις τόσο στη προσωπική, κοινωνική αλλά και επαγγελματική ζωή , η εργασία μπορεί να αποδεικτή βλαβερή για την ψυχική και τη σωματική μας υγεία. Ανάλογα με το επάγγελμα και τις συνθήκες που επικρατούν στον εργασιακό χώρο, οι εργαζόμενοι εμφανίζουν ποικίλα προβλήματα υγείας. Μια ομάδα εργαζομένων που μπορεί να εμφανίσει προβλήματα υγείας είναι και οι νοσηλευτές που εργάζονται στο χειρουργείο.

Σήμερα εκτιμάται ότι ποσοστό 40-50% του παγκόσμιου πληθυσμού εκτίθεται σε επαγγελματικούς κινδύνους φυσικού, χημικού, βιολογικού και ψυχοκοινωνικού χαρακτήρα. Όταν η συχνότητα με την οποία εμφανίζεται μια ασθένεια σε μια ομάδα πληθυσμού με την ίδια επαγγελματική-εργασιακή δραστηριότητα είναι μεγάλη, τότε η συγκεκριμένη ασθένεια καταγράφεται ως επαγγελματική. Σύμφωνα δε με τον Ευρωπαϊκό κώδικα Επαγγελματικών Νοσημάτων, Επαγγελματική νόσος είναι κάθε νόσημα που οφείλεται στη φύση της εργασίας.

Στις μέρες μας διαπιστώνουμε μια υποχώρηση των ασθενειών που στο παρελθόν αποτελούσαν τις κατεξοχήν νοσολογικές οντότητες της επαγγελματικής παθολογίας όπως η αμιάντωση, η πυριτίαση κλπ και την εμφάνιση νέων πολυπαραγοντικών, χρόνιων, εκφυλιστικών και ψυχοσωματικών νοσημάτων.

Τέτοια νοσήματα εκφραστές της ψυχοσωματικής επαγγελματικής παθολογίας τα οποία μπορεί να εμφανιστούν και στους νοσηλευτές που εργάζονται στο χειρουργείο, είναι :

• 
  
  
  
  
  Επαγγελματικό Stress





• 
  
  
  
  
  Σύνδρομο Burnout





• 
  
  
  
  
  Σύνδρομο Mobbing





• Μυοσκελετικές παθήσεις

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ

Οι στατιστικές για θέματα ασφάλειας και υγείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αποκαρδιωτικές. Ένας στους τρεις Ευρωπαίους δηλώνει ότι υποφέρει από προβλήματα υγείας, τα οποία οφείλονται στην εργασία του. Σύμφωνα, εξάλλου, με τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας, περίπου 150.000 άνθρωποι στην Ευρώπη υποφέρουν κάθε χρόνο από επαγγελματική ασθένεια, ενώ υπολογίζεται ότι 300.000 εργαζόμενοι πάσχουν από μόνιμη ανικανότητα στο χώρο της απασχόλησης. Τα πιο συχνά επαγγελματικά νοσήματα στους Νοσηλευτές στην Ε.Ε. είναι οι μυοσκελετικές παθήσεις και οι ψυχοσωματικές ασθένειες,

Το θέμα της πρόληψης των επαγγελματικών ασθενειών αποτελεί προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Κοινοτικής Στρατηγικής Ασφάλειας και Υγείας 2007-2012.

Στην Κύπρο, παρά το γεγονός ότι πολλοί εργαζόμενοι Νοσηλευτές υποφέρουν από επαγγελματικές ασθένειες, δυστυχώς δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να αναφέρονται σε αυτές.
(Αυτό δυσχεραίνει τη διεξαγωγή εγχώριων ερευνών για εντοπισμό βλαπτικών παραγόντων στους χώρους εργασίας και τη λήψη όλων των απαιτούμενων μέτρων για την προστασία της υγείας των Νοσηλευτών ). Αρκετοί Νοσηλευτές βιώνουν αγχώδης καταστάσεις στην εργασία τους, η ιδέα ότι την επόμενη μέρα θα πάνε στη δουλειά τους κουράζει, κάνουν μόνο τα απαραίτητα και επιστρέφοντας όμως στο σπίτι νιώθουν κουρασμένοι, στρεσαρισμένοι και δίχως ίχνος ενέργειας, απουσιάζουν συχνά από την εργασία τους, βιώνουν λεκτική κακοποίηση από τους συναδέλφους ή τους γιατρούς και έχουν μυοσκελετικά προβλήματα.

Το Νοσηλευτικό επάγγελμα αδιαμφισβήτητα ανήκει στα επαγγέλματα υψηλού κινδύνου για εμφάνιση ψυχοσωματικής νόσου. Το στρες και ο ψυχικός πόνος που βιώνουν οι επαγγελματίες υγείας έχει απασχολήσει κατά καιρούς πολλούς επιστήμονες. Η επαφή με τον πόνο και το θάνατο, η επαφή με τους ασθενείς και τους συγγενείς τους, οι νυχτερινές βάρδιες, ο φόρτος εργασίας, οι αντίξοες συχνά συνθήκες εργασίας και το υψηλό αίσθημα ευθύνης μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση επαγγελματικού stress, συνδρόμου Burnout, συνδρόμου mobbing και μυοσκελετικών παθήσεων.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ STRESS

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία για την Ασφάλεια και την Υγεία στην εργασία το επαγγελματικό stress αποτελεί το δεύτερο συνηθέστερο πρόβλημα υγείας που οφείλεται στην εργασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά την οσφυαλγία, καθώς πλήττει σχεδόν έναν στους τρεις εργαζόμενους.

Ορίζεται ως Stress η αδυναμία του ανθρώπινου οργανισμού, σε φυσιολογικό και ψυχολογικό επίπεδο, να ανταποκριθεί σε ένα πιεστικό ερέθισμα. Κατά τον Lazarus είναι η αντίδραση του οργανισμού στην υπερβολική και συνεχή ψυχολογική πίεση.

Το επάγγελμα των Νοσηλευτών κατατάσσεται ανάμεσα στα πρώτα επαγγέλματα με το περισσότερο άγχος στο χώρο εργασίας. Η απαίτηση για ποιοτική και ποσοτική ταυτόχρονα προσφορά εργασίας και η ύπαρξη πολλών αλληλοεμπλεκόμενων αγχογόνων παραγόντων, όπως ο φόρτος εργασίας , το σύστημα βάρδιας, η έλλειψη προσωπικού, η κακή διοίκηση, η σωματική και ψυχική βία που εξασκείται πάνω τους από τους ασθενείς, οι μεταδοτικές ασθένειες, οι συχνές μεταθέσεις στους θαλάμους εργασίας, δυσχεραίνουν τις συνθήκες εργασίας τόσο των Νοσηλευτών χειρουργείου, όσο και των υπολοίπων Νοσηλευτών. Επιπρόσθετες πιεστικές καταστάσεις στο εργασιακό περιβάλλον των Νοσηλευτών χειρουργείου αφορούν οι διαπροσωπικές συγκρούσεις με συναδέλφους, η διαμάχη μεταξύ γιατρών και Νοσηλευτών, ανεπαρκής επικοινωνία, και μη κατανόηση από τους προϊσταμένους, ο ανταγωνισμός μεταξύ των συναδέλφων κλπ.

Το νοσοκομείο έχει γίνει κι αυτό σήμερα μια επιχείρηση, όπου ο φόρτος εργασίας διαρκώς αυξάνεται. Η τεχνολογική πρόοδος έφερε τις αντίστοιχες τεχνικές εγκαταστάσεις που δημιουργούν ένα επιπλέον άγχος στο προσωπικό που εργάζεται στο χειρουργείο. Όπως παντού, η παραγωγικότητα πρέπει να αυξηθεί, να ληφθούν υπόψη οι οικονομικοί περιορισμοί και να βελτιωθεί η φροντίδα των ασθενών.

Οι έντονες κεφαλαλγίες, οι μυϊκοί πόνοι, το έλκος, η ναυτία, το διαρκές αίσθημα κόπωσης, η δυσκολία συγκέντρωσης, η οξυθυμία, η χαμηλή αυτοπεποίθηση, η υπερένταση, η απαισιοδοξία, η απάθεια, η αναβλητικότητα και η κοινωνική απόσυρση είναι μόνο κάποια από τα συμπτώματα του μακροχρόνιου εργασιακού στρες. Οι Νοσηλευτές που έρχονται αντιμέτωποι με στρεσογόνες καταστάσεις παρουσιάζουν, επίσης, αλλαγές στις διατροφικές τους συνήθειες, διαταραχές ύπνου, ενώ είναι επιρρεπείς σε εργατικά ατυχήματα. Οι απουσίες τους από τη δουλειά είναι πολλές, η παραγωγικότητά τους ιδιαιτέρως χαμηλή, ενώ, συχνά, καταφεύγουν σε κατάχρηση καφέ και καπνού. Τελικά, το χρόνιο άγχος εξασθενίζει την άμυνα του οργανισμού και μπορεί να προκαλέσει καρδιακές παθήσεις, παχυσαρκία και κατάθλιψη.

ΣΥΝΔΡΟΜΟ BURNOUT

Στα μέσα της δεκαετίας του '70 χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ ο όρος Burnout, από τον ψυχολόγος Herbert Freudenberger
για να περιγράψει μια επαγγελματική παθολογία που εκδηλώνεται με μεγάλη συχνότητα σε όσους ασκούν κοινωνικό λειτούργημα (ιατρούς, νοσηλευτές, κοινωνικούς λειτουργούς, δασκάλους κλπ). Το σύνδρομο Burnout xχαρακτηρίζεται από γρήγορη κατανάλωση των ενεργειακών ψυχοσωματικών αποθεμάτων και μείωση των επαγγελματικών επιδόσεων. Είναι μία κατάσταση υπερκόπωσης που αντιμετωπίζει ο αποθαρρυμένος
εργαζόμενος που για να προστατεύσει τον εαυτό του
από το χρόνιο στρες και από πρόσθετες απογοητεύσεις
καταφεύγει στην
αδιαφορία.

H Christine Maslach περιέγραψε ένα σύνδρομο σωματικής και ψυχικής εξάντλησης, στα πλαίσια του οποίου ο εργαζόμενος χάνει το ενδιαφέρον του και τα θετικά συναισθήματα που είχε για τους αρρώστους, παύει να είναι ικανοποιημένος από τη δουλειά και την απόδοση του και αναπτύσσει μια αρνητική εικόνα για τον εαυτό του.

Το 1/3 των νοσηλευτών σε ολόκληρο τον κόσμο παρουσιάζουν συμπτώματα επαγγελματικής εξουθένωσης από τα αρχικά ακόμα στάδια της καριέρας τους, ενώ ο κίνδυνος για την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών στη συγκεκριμένη επαγγελματική ομάδα είναι πολύ μεγάλος.

Το σύνδρομο του burnout ή σύνδρομο ολοκληρωτικής εξάντλησης εκδηλώνεται σύμφωνα με τους Maslach και Jackson μέσω τριών επιμέρους χαρακτηριστικών γνωρισμάτων, πιο συγκεκριμένα :

·         ψυχοσωματική εξάντληση, που αναφέρεται από τη μια στην αίσθηση συνεχούς έντασης και συναισθηματικής αποξένωσης στις διαπροσωπικές σχέσεις των εργαζομένων, και από την άλλη στην συνεχή σωματική καταπόνηση αφού ο οργανισμός αναγκάζεται να σπαταλήσει περισσότερη ενέργεια για να αντεπεξέλθει στις επαγγελματικές ανάγκες με τελικό αποτέλεσμα την ολοκληρωτική εξουθένωση, 

•      αποπροσωποποίηση, που ταυτίζεται με την αρνητική και αγενή πολλές φορές συμπεριφορά των εργαζομένων κατά την συναναστροφή τους με άτομα που ζητούν και αποδέχονται τις επαγγελματικές τους υπηρεσίες και φροντίδες και 
  
  
  
  ψυχοσωματική εξάντληση, που αναφέρεται από τη μια στην αίσθηση συνεχούς έντασης και συναισθηματικής αποξένωσης στις διαπροσωπικές σχέσεις των εργαζομένων, και από την άλλη στην συνεχή σωματική καταπόνηση αφού ο οργανισμός αναγκάζεται να σπαταλήσει περισσότερη ενέργεια για να αντεπεξέλθει στις επαγγελματικές ανάγκες με τελικό αποτέλεσμα την ολοκληρωτική εξουθένωση,





•            αίσθημα μειωμένων προσωπικών επιτευγμάτων, που εκδηλώνεται κυρίως κατά τη συνεργασία με άλλους με την πεποίθηση ότι η ικανότητα και η επιθυμία τους για επιτυχία μειώνονται συνεχώς και με τη σιγουριά ότι τίποτα δεν μπορεί να το αλλάξει
  
  
  αποπροσωποποίηση,
  που ταυτίζεται με την αρνητική και αγενή πολλές φορές συμπεριφορά των εργαζομένων κατ που ζητούν και αποδέ τις επαγγελματικές τους υπηρεσίες και φροντίδες καίσθημα μειωμέν προσωπικών επιτευΗ επαγγελματική εξουθένωση δεν έχει αναγνωριστεί ως νόσημα με συγκεκριμένη συμπτωματολογία και έτσι εμφανίζει δυσκολία στην αναγνώρισή της.

Οριοθετείται μέσα από συγκεκριμένες στάσεις και συμπεριφορές των εργαζομένων, που συχνά συνοδεύονται από συμπτώματα σε οργανικό, συναισθηματικό, γνωστικό επίπεδο ή και επίπεδο συμπεριφοράς.

Η επαγγελματική εξουθένωση δεν είναι ένα βραχυπρόθεσμο πρόβλημα που ξεκινάει το πρωί της Δευτέρας και τελειώνει το μεσημέρι της Παρασκευής… Η εξάντληση αυτού του τύπου κλιμακώνεται σταδιακά και έχει ως αποτέλεσμα πολλά μακροχρόνια προβλήματα και επεκτείνεται σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης ζωής.

Χαρακτηριστικά της εμφάνισης επαγγελματικής εξουθένωσης του επαγγελματία Νοσηλευτή αποτελούν η έντονη αποθάρρυνσή του και η αίσθηση ότι δεν είναι ικανός να ανταποκριθεί στις ανάγκες των ασθενών και τις δικές του προσδοκίες. Συχνά συμπεριφέρεται σαν να έχει απέναντί του ένα περιστατικό και όχι έναν ασθενή, εμφανίζεται πολυάσχολος και μη διαθέσιμος. Αποφεύγει το συναισθηματικό δέσιμο με τους ασθενείς, γίνεται ψυχρός, τυπικός, απρόσωπος, αδιάφορος, απότομος και κάποτε επιθετικός.

Παρουσιάζει υποτίμηση, έλλειψη φροντίδας και σεβασμού, συναισθηματική ανεπάρκεια ή εκδήλωση αρνητικών συναισθημάτων προς τους αρρώστους, τους συναδέλφους, αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό. Εμφανίζει δυσκολία αυτοσυγκέντρωσης, έλλειψη παρατηρητικότητας και καλής μνήμης, επιρρέπεια σε εσφαλμένες εκτιμήσεις, λάθη, απροσεξίες και ατυχήματα. Συχνά αργοπορεί, απουσιάζει ή συγκρούεται με συνεργάτες και μέλη της οικογένειάς του.

Συχνά το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης, επιδεινούμενο, συνοδεύεται και από ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως χρόνια κόπωση, διαταραχές ύπνου και μυοσκελετικά προβλήματα, ή συμπτώματα αρτηριακής υπέρτασης, πεπτικού έλκους, ημικρανιών και κατάθλιψης.

Τα αίτια εμφάνισης της επαγγελματικής εξουθένωσης είναι το εργασιακό περιβάλλον, ο φόρτος εργασίας, οι εργασιακές σχέσεις, τα ατομικά (προσωπικά και δημογραφικά) χαρακτηριστικά.

Η ασθένεια αυτή της σύγχρονης (κυρίως) εποχής μας δεν θεραπεύεται με την βοήθεια ειδικού (εκτός και αν τα προβλήματα δεν οφείλονται στην εργασία αλλά σε άλλες αιτίες). Έχει να κάνει κυρίως με το πώς ο καθένας από μας στέκεται απέναντι στα γεγονότα της ζωής.

Η θετική σκέψη και άποψη για την ζωή, η συνεχής διεκδίκηση των στόχων και η μάχη για την εκπλήρωση των ονείρων είναι η θεραπεία ή (ακόμα καλύτερα) η πρόληψη του burn out.

ΣΥΝΔΡΟΜΟ MOBBING

Ο όρος mobbing προέρχεται από την αγγλική λέξη mob που σημαίνει επιτίθεμαι, περικυκλώνω, ενοχλώ και εκφράζει τη συστηματική ψυχολογική επίθεση και στρατηγική περιθωριοποίησης που δέχονται οι ανεπιθύμητοι εργαζόμενοι στο εργασιακό τους περιβάλλον, από τους ιεραρχικά ανωτέρους ή και τους συναδέλφους, για διάφορους λόγους.

Το σύνδρομο mobbing δεν αποτελεί μια αυτούσια νοσολογική οντότητα αλλά το πλαίσιο για επανειλημμένες ψυχολογικές ή άλλου τύπου και βαθμού επιθέσεις που περιλαμβάνουν διαρκείς και αδικαιολόγητες επικρίσεις και συκοφαντίες, ανάθεση άχαρων και υποτιμητικών καθηκόντων, καθώς και για ενέργειες που θα μπορούσαν να θίξουν την επαγγελματική και κοινωνική εικόνα του θύματος στο πλαίσιο των εργασιακών σχέσεων.

Ιστορικά, τα νοσοκομεία είχαν πάντοτε μια αυστηρά ιεραρχημένη δομή, στην οποία

οι γιατροί ανήκουν σε διαφορετικό καθεστώς. Οι νοσηλευτές εξαρτώνται ταυτόχρονα από τους/τις προϊστάμενους/ες ή και τους γιατρούς πολλές φορές, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει σύγχυση που να ευνοεί τις παρεξηγήσεις, τις προσβολές και την κατάχρηση εξουσίας. Παράλληλα όμως, η επαφή με την ασθένεια, τον πόνο και το θάνατο επηρεάζει το ιατρό-νοσηλευτικό προσωπικό που αντιδρά όπως μπορεί -ακόμη και κυνικά κάποιες φορές. Οι εργασιακές δυσκολίες έρχονται στην επιφάνεια διογκωμένες και ο εργαζόμενος μπορεί να στιγματιστεί.

Το mobbing προκαλεί καταστροφικά αποτελέσματα στη σωματική και ψυχική υγεία των εργαζόμενων και κατ' επέκταση, των οικογενειών τους. Η προσβλητική μεταχείριση και η λεκτική κακοποίηση οδηγεί πολλούς εργαζόμενους σε μακροχρόνια απουσία από την εργασία.

Το σύνδρομο mobbing εκδηλώνεται κυρίως με σοβαρές επιπτώσεις που μπορεί να λάβουν τη μορφή αυξημένων δυσκολιών συνεργασίας, μειωμένης αντοχής στο άγχος, σωματικής δυσφορίας, καταχρήσεων και ψυχολογικών αντιδράσεων.

Επίσης μπορεί να επιφέρει στον εργαζόμενο δυσκολίες στον ύπνο, κατάθλιψη, ανάπτυξη διαφόρων μορφών μανίας, κάποιες φορές έντονη επιθετικότητα, και σωματική κόπωση.

Το mobbing οδηγεί σε ασθένειες που σχετίζονται με το εργασιακό άγχος και συνιστούν σοβαρό κίνδυνο για την υγεία, καθώς υφίσταται σαφής σχέση μεταξύ αφ' ενός της ηθικής παρενόχλησης και αφ' ετέρου του άγχους και της εργασίας με υψηλό βαθμό έντασης, αυξημένο ανταγωνισμό και μειωμένη αίσθηση εργασιακής ασφάλειας.

ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ

Τα μυοσκελετικά προβλήματα των νοσηλευτών αποτελούν την μεγαλύτερη πηγή

επαγγελματικής ανικανότητας τους παγκοσμίως. Στις ΗΠΑ το Εθνικό Ινστιτούτο

Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας (NIOSH) κατατάσσει τις μυοσκελετικές παθήσεις των νοσηλευτών στη 2η θέση ανάμεσα στις 10 πιο επικίνδυνες επαγγελματικές ασθένειες.

Η κυριότερη επαγγελματική αιτία των προβλημάτων αυτών για του Νοσηλευτές χειρουργείου είναι η χειρονακτική μετακίνηση των ασθενών, κατά την μεταφορά τους, η μεταφορά βαρετών δίσκων εργαλείων ή χειρουργικών βοηθημάτων και εξοπλισμού , αλλά και η πολύωρη στατική εργασία.

Η νοσηλευτική, ως επάγγελμα, αποδεικνύεται να είναι περισσότερο επιβαρυντικό για το μυοσκελετικό σύστημα λόγω των καθηκόντων, των θέσεων αλλά και των στάσεων που απαιτούνται να εκτελούν στο εργασιακό τους περιβάλλον οι νοσηλευτές. Είναι ένα επάγγελμα το οποίο απαιτεί πολύωρη ορθοστασία, επαναλαμβανόμενη μετακίνηση και άρση βαρών, συνεχιζόμενες κάμψεις του κορμού, εκτάσεις των άνω άκρων (παραλαβή και ταξινόμηση υλικού).

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αυξημένη κόπωση και επιπτώσεις του μυοσκελετικού συστήματος όπως τενοντίτιδες – οσφυαλγίες – ισχαιμικές νεκρώσεις οστών – νευροπάθειες – εκφυλιστικές αλλοιώσεις. Ακόμα και όταν ο Νοσηλευτής απλά υποβαστάζει το κάτω άκρο του ασθενή, για να τεθεί π.χ. γύψος ή κρατάει ένα αντικείμενο για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ορισμένη στάση του σώματός του, αυτό δημιουργεί κόπωση. Στην πραγματικότητα, η στατική εργασία μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη μυϊκή κόπωση σε σύγκριση με τη δυναμική εργασία, ενώ η ανάρρωση από τη στατική εργασία είναι βραδύτερη.

Επίσης, ρόλο για τις μυοσκελετικές παθήσεις που σχετίζονται με την εργασία αποτελούν οι λεγόμενοι εργονομικοί κίνδυνοι. Ως τέτοιοι, μπορεί να θεωρηθούν οι περιορισμένοι χώροι από ιατρικά μηχανήματα γύρω από τους ασθενείς, καρέκλες, σύρματα και άλλα εμπόδια, καθώς και διάφοροι άλλοι οργανωτικοί παράγοντες με βασικότερους τον ρυθμό και την ένταση της εργασίας.

Διάφοροι μελετητές θεωρούν ότι το εργασιακό στρες συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση των ενοχλημάτων από το μυοσκελετικό.

Άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με την πρόκληση μυοσκελετικών παθήσεων είναι η έλλειψη ικανοποίησης από την εργασία, η μονότονη εργασία, ο φόρτος εργασίας, οι κακές εργασιακές σχέσεις, οι αυξημένες απαιτήσεις και ο βαθμός ευθύνης.

O μικρός χρόνος που διαθέτουν οι Νοσηλευτές χειρουργείου για τη φροντίδα των ασθενών με αυξημένες ανάγκες σε συνάρτηση με τον υπερβολικό φόρτο εργασίας, συντελούν στην αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης των μυοσκελετικών παθήσεων. Η ύπαρξη άγχους και έντασης στο χώρο της εργασίας, οι αυξημένες απαιτήσεις σε συνδυασμό με την επαγγελματική κόπωση οδηγούν σε πρόχειρες και γρήγορες μετακινήσεις, με αποτέλεσμα την σημαντική αύξηση του κινδύνου πρόκλησης μυοσκελετικών παθήσεων.

Αναμφισβήτητα οι μυοσκελετικές διαταραχές αποτελούν σημαντική αιτία εξασθένησης και ανικανότητας στους εργαζομένους. Αν και το νοσηλευτικό προσωπικό έχει εξελιχθεί, την τελευταία δεκαετία από πολλές απόψεις, και υποστηρίζεται από την εξέλιξη της τεχνολογίας, η φροντίδα του ανθρώπου εξακολουθεί να είναι επίπονη ή ακόμη και επικίνδυνη δραστηριότητα.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Στην εποχή μας οι αυξημένες απαιτήσεις της επαγγελματικής μας ζωή, μπορούν να οδηγήσουν την εργασία μας σε μια βλαβερή διεργασία για την ψυχική και τη σωματική μας υγεία. Η καθημερινή αντιμετώπιση της αρρώστιας, της αναπηρίας, του πόνου και του θανάτου των αρρώστων καθιστούν το Νοσηλευτή χειρουργείου ευάλωτο.

Τα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης των σύγχρονων εργασιακών νοσημάτων είναι ποικίλα και αφορούν Α) Παρεμβάσεις σε ατομικό επίπεδο όπως : η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων, η αναγνώριση των στρατηγικών αντιμετώπισης, η αναζήτηση υποστήριξης, η ενασχόληση με ενδιαφέροντα και δραστηριότητες, η επάρκεια ανάπαυσης , η προσωπική επιλογή εργασίας ή η αλλαγή του χώρου εργασίας αλλά και η επανεκτίμηση των προσωπικών στόχων και προσδοκιών που έχει ο κάθε επαγγελματίας Νοσηλευτής χειρουργείου. Και Β) Παρεμβάσεις σε οργανωτικό/διοικητικό επίπεδο όπως η τοποθέτηση του κατάλληλου επαγγελματία στη κατάλληλη θέση, η αποσαφήνιση του ρόλου και των καθηκόντων και η συμμετοχή του Νοσηλευτή στη λήψη αποφάσεων που τον αφορούν, η δημοκρατική διοίκηση, η δυνατότητα διαλειμμάτων και ειδικών αδειών όταν αυτός τα χρειάζεται, η λειτουργία ομάδων ψυχολογικής υποστήριξης, η συμβουλευτική εποπτεία για δημιουργική αξιοποίηση των ικανοτήτων και για επίλυση των προβλημάτων που προκύπτουν από την εργασία και η διεπιστημονική συνεργασία ανάμεσα στους συναδέλφους αλλά και με τα άλλα μέλη του προσωπικού υγείας.

Το χειρουργείο όπως όλοι γνωρίζουμε ως χώρος χαρακτηρίζεται από πολλές ιδιαιτερότητες, διαφορετικές ανάγκες και προτεραιότητες από άλλους χώρους του νοσοκομείου. Η κλειστή κοινωνία του χειρουργείου χαρακτηρίζεται από ένα ιδιαίτερο εσωτερικό κανονισμό, παρουσιάζει αυτοδυναμία και αυτοεξυπηρέτηση, προάγει τη συλλογική εργασία. Η ομάδα του χειρουργείου πρέπει να χαρακτηρίζεται από πνεύμα προθυμίας, πειθαρχίας, συνεργασίας, προκειμένου να πετύχει το σκοπό της. Η ολοκληρωμένη προσωπικότητα και η σταθερότητα του χαρακτήρα, η πνευματική διαύγεια και η ισορροπημένη συμπεριφορά, συνθέτουν τα απαραίτητα στοιχεία για την άριστη υγεία του προσωπικού.

Η δύσκολη, ψυχοφθόρος και κοπιαστική αποστολή των νοσηλευτών συχνά οδηγεί στην αλλοτρίωση της στάσης και συμπεριφοράς απέναντι στους ίδιου και στους άλλους χρήστες υγείας. Οι δυσχερείς και αντίξοες συνθήκες εργασίας φορτίζουν με αρνητικά συναισθήματα τους επαγγελματίες υγείας με αποτέλεσμα να μεταβάλλεται και να τροποποιείται η συμπεριφορά τους απέναντι στον ασθενή, το συνάδελφο ή και τον ίδιο τους τον εαυτό, η στάση τους να γίνεται απόμακρη, ψυχρή, νευρική, ή εριστική και πολλές φορές απότομη ή επιθετική κατά τη διάρκεια της προσφοράς των υπηρεσιών τους μέσα στο χώρο του χειρουργείου.

Είναι κατανοητό λοιπόν ότι για να λειτουργήσει ο επαγγελματίας υγείας σωστά μέσα στο χώρο εργασίας θα πρέπει να αναιρεθούν οι δυσχέρειες των συνθηκών εργασίας που προκαλούν ή υποθάλπουν την «αλλοτριωμένη» εργασιακή του συμπεριφορά. Έτσι, αν και είναι αρκετά δύσκολο, κάθε νοσηλευτής από την ανώτατη έως τη κατώτατη βαθμίδα ιεραρχίας είναι αναγκαίο να προσπαθεί να αποφύγει τη δική του αλλοτρίωση αλλά και να συμβάλλει στη δημιουργία ενός προτύπου ως αντίσταση στην αλλοτρίωση των άλλων. Ένα καλό εργασιακό κλίμα δημιουργεί ικανοποιημένους και αφοσιωμένους υπαλλήλους αυξάνοντας έτσι την παραγωγικότητά τους.

Όσον αφορά τις μυοσκελετικές παθήσεις, τονίζεται ιδιαίτερα η αναγκαιότητα να ελέγχονται οι χώροι εργασίας ως προς την εργονομία τους, να αξιολογείται η επικινδυνότητα τους, και να τροφοδοτείται το νοσηλευτικό προσωπικό με εκπαιδευτικά προγράμματα και σεμινάρια με στοιχεία για την βελτίωση της εργονομίας μέσα στους χώρους εργασίας και για την πρόληψη τους.

Ο κάθε Νοσηλευτής πρέπει να φροντίσει τον εαυτό του για να παραμείνει υγιής,

μακριά από τις νέες μορφές εργασιακών νοσημάτων. Η κατανόηση από τους αρμόδιους και τους προϊστάμενους επιβάλλεται. Ας αποτελέσει παρελθόν το εργασιακό stress, τα σύνδρομα burnout και mobbing, και οι μυοσκελετικές παθήσεις για όλους τους Νοσηλευτές. Μόνο ένας υγιής Νοσηλευτής μπορεί να προσφέρει ποιοτική φροντίδα στους ασθενείς και να φέρει εις πέρας το έργο το οποίο του έχει ανατεθεί.

Chinese Saying…

"If you want to be happy for an evening, buy a bottle of wine…if you want to be happy throughout your life, enjoy your work."

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΥΧΤΕΡΙΝΗΣ ΒΑΡΔΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ

Η νυχτερινή εργασία έχει επιβληθεί στις σύγχρονες κοινωνίες από τις ανάγκες της κοινωνίας και της παραγωγής. Η αλληλεπίδραση της με τους ανθρώπινους βιολογικούς ρυθμούς που εμφανίζουν κυκλική διακύμανση χαρακτηρίζεται από αλλοιωμένες εναλλασσόμενες φάσεις υπέρ- και υπό- δραστηριότητας. Μακροχρόνια νυχτερινή εργασία μεταβάλλει τους ρυθμούς αν και δεν τους αντιστρέφει πλήρως, επιφέροντας σημαντικές συνέπειες στην υγεία και την ευεξία των εργαζομένων.

Βάρδια είναι καθεμία από τις ομάδες εργατών η υπάλληλων που εναλλάσσεται με άλλες για την εκτέλεση συγκεκριμένου έργου. είναι η χρονική διάρκεια κατά την οποία η ομάδα είναι επιφορτισμένη με συγκεκριμένο καθήκον.

Οι επιπτώσεις της νυχτερινής εργασίας εκτός αυτές που αφορούν την συχνότερη εμφάνιση παθολογικών καταστάσεων, αφορούν ψυχο-κοινωνικές συνέπειες και την ανάπαυση. Μέσα από το κυκλικό ωράριο εργασίας οι νοσηλευτές βιώνουν έντονα συναισθήματα όπως της δυσαρέσκειας του επαγγελματικού στρες ,καταστάσεις που μεταβάλλουν την ζωή τους και τις καθημερινές συνήθειες ,όπως διατροφή και ύπνο. Επηρεάζονται ακόμα οι οικογενειακές τους σχέσεις αλλά και οι κοινωνικές .

Στις ψυχο-κοινωνικές συνέπειες περιλαμβάνονται διαταραχές της οικογενειακής ζωής, αϋπνία, προβλήματα κοινωνικής προσαρμογής εξαιτίας των διαφορετικών ρυθμών ζωής της πλειοψηφίας των εργαζομένων, που εργάζονται τη μέρα.

Σχετικά με την ανάπαυση, ο εργαζόμενος κουράζεται υπέρμετρα στην διάρκεια της νύχτας γιατί αναγκάζεται να καταβάλλει μέγιστη προσπάθεια κατά την περίοδο που ορισμένοι σημαντικοί βιολογικοί ρυθμοί βρίσκονται στη φάση της υπό-δραστηριότητας, ενώ επιπλέον με τον ύπνο κατά τη διάρκεια της ημέρας δεν ξεκουράζεται αρκετά γιατί στην φάση αυτή οι βιολογικοί ρυθμοί βρίσκονται σε περίοδο υπερδραστηριότητας. Έτσι τόσο η διάρκεια όσο και η ποιότητα του ύπνου δεν είναι επαρκείς. Αποτέλεσμα αυτού του φαινομένου είναι η συσσωρευμένη κούραση.

Είναι γνωστό πως πολλές παθολογικές καταστάσεις (όπως η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια) παρουσιάζουν πλήθος διαταραχών κατά τον ύπνο. Συχνότερες είναι: υπνική άπνοια, εφιάλτες, πρωινούς πονοκεφάλους, συγχυτικά φαινόμενα κατά τη διάρκεια της ημέρας, μειωμένη libido.

Τα άτομα που εργάζονται νυχτερινή βάρδια (όπως νυχτοφύλακες, εργαζόμενοι στην βιομηχανία, νοσηλευτές) παρουσιάζουν αυξημένη υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, αυξημένη πιθανότητα συμμετοχής σε τροχαίο ατύχημα, συχνά διαταραγμένες προσωπικές και κοινωνικές σχέσεις.

Η δυσκολία διαπίστωσης του ακριβούς μεγέθους του προβλήματος έγκειται στο γεγονός ότι πολύ εργαζόμενοι αποκρύπτουν τα συμπτώματα τους είτε γιατί κυρίως δεν τα συγκεκριμενοποιούν, είτε ακόμα από φόβο απόλυσης από την εργασία τους.

Τα δεδομένα είναι λιγοστά ακόμα και από τη διεθνή βιβλιογραφία.

Με την ανακάλυψη του ηλεκτρισμού το 1882 από τον Thomas Edison καθιερώθηκε η νυχτερινή βάρδια στην βιομηχανία. Στις ημέρες μας είναι κοινή πλέον σε τομείς όπως των τροφίμων, της υγείας, ασφάλειας και μεταφορών.

Τα τελευταία 20 χρόνια παρατηρείται δραματική αύξηση των αριθμών σχετιζόμενων με την νυχτερινή βάρδια. Αυξήθηκαν οι βάρδιες σε απόλυτο αριθμό (από 1 σε 2 και σε 3 βάρδιες) αλλά υπάρχει και σημαντική ποσοστιαία (%) αύξηση.

Στο βιομηχανικό τομέα της Γαλλίας ένα ποσοστό 10% των εργαζομένων εκτελούσε νυχτερινή βάρδια το 1957. Το ποσοστό αυτό αυξήθηκε σε 22% το 1974 (αύξηση 12%).

Στην Αμερική υπολογίζεται ότι παρατηρείται αύξηση 3% κάθε 5 χρόνια στην εκτέλεση νυχτερινής βάρδιας. Σήμερα πάρα πολλές επιχειρήσεις-βιομηχανίες έχουν πάνω από το 50% των εργαζομένων τους να εκτελούν αποκλειστικά νυχτερινή βάρδια.

Οι βάρδιες εργασίας μπορούν να καταταχθούν σε τέσσερις (4) κυρίως κατηγορίες, οι οποίες είναι:

1^η) Ημερήσια βάρδια όπου υπάρχει 1 μόνο βάρδια και το ωράριο είναι μόνο πρωινό π.χ. 7.00 π.μ.-2.30 μμ.

2^η) Ημερήσια εναλλασσόμενη βάρδια. όπου υπάρχουν 2 βάρδιες και το ωράριο είναι πρωινό-απογευματινό π.χ. 7.00 π.μ.-1.15 μμ. η 1^η βάρδια και 1.00 μ.μ.-7.15 μμ. η 2^η βάρδια.

3^η) Νυχτερινή εναλλασσόμενη βάρδια όπου υπάρχουν 3 βάρδιες και το ωράριο είναι πρωινό-απογευματινό-βραδυνό π.χ. 7.00 π.μ.-1.15 μμ. η 1^η βάρδια, 1.00 μ.μ.-7.15 μ.μ.η 2^η βάρδια και 7.00 μ.μ.-7.30 πμ. η 3^η βάρδια.

4^η) Μόνιμη νυχτερινή βάρδια όπου υπάρχει 1 μόνο βάρδια και το ωράριο είναι μόνο νυκτερινό π.χ. 7.00 μ.μ.-7.30 πμ.

Η νυχτερινή εργασία και ειδικότερα η μακροχρόνια, μεταβάλλει τους κιρκάδιους ρυθμούς αν και δεν τους αντιστρέφει πλήρως. Επιφέρει όμως σημαντικές συνέπειες στην υγεία και στην ευεξία των εργαζομένων.

Οι συχνότερες και σημαντικότερες συνέπειες μπορεί να είναι

1. Φυσιολογικές μεταβολές όπως π.χ. στη θερμοκρασία του σώματος και στη απελευθέρωση ορμονών, οι οποίες μπορούν να συμβαίνουν λόγω μεταβολών των βιολογικών ρυθμών [δηλαδή του εσωτερικού βιολογικού ρολογιού του σώματος μας κατά τη διάρκεια ενός 24ώρου-ημερήσιες ή σε μεγαλύτερα διαστήματα (εβδομαδιαίες ή μηνιαίες ή ετήσιες)]. Στην περίπτωση που εξετάζουμε ιδιαίτερη σημασία έχουν οι λεγόμενοι κιρκάδιοι ρυθμοί, δηλαδή εκείνοι στους οποίους αντιστοιχεί μία περίοδος περίπου 24 ωρών σε συνδυασμό με ορισμένους άλλους εξωτερικούς παράγοντες, που επίσης έχουν κυκλικό χαρακτήρα και επηρεάζουν σημαντικά τους βιολογικούς ρυθμούς των ζωντανών οργανισμών. Π.χ.: η TSH, η FT4, η κορτιζόνη και η λεπτίνη

2. Ψυχολογικές όπως π.χ. stress, νευρώσεις, ψυχώσεις, απόσυρση

3. Ιατρικές όπως π.χ. πεπτικές και καρδιαγγειακές παθήσεις

4. Κοινωνικές όπως π.χ. μεταβολή κοινωνικών συνηθειών, (κοινωνικές εξόδους, κοινωνικές εκδηλώσεις) έλλειψη χρόνου για ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων λόγω του ρυθμού εργασίας που οδηγεί στην άρνηση κοινωνικών υποχρεώσεων και

5. Διαταραχές ύπνου όπως π.χ. απότομη διακοπή του ύπνου για πραγματοποίηση των υποχρεώσεων του ατόμου, αϋπνίες, υπνηλία, άπνοιες κ.λπ.

Οι διαταραχές ύπνου είναι πολύ σημαντική συνέπεια και ταλαιπωρεί συχνά τους εργαζόμενους που εκτελούν νυχτερινή βάρδια. Η νυχτερινή βάρδια επηρεάζει το φυσιολογικό ύπνο καθώς το άτομο δυσκολεύεται να κοιμηθεί πρωινές ώρες όπου κανονικά θα έπρεπε να εργάζεται και οι στρεσογόνες ορμόνες είναι σε υψηλά επίπεδα. Επίσης, συχνά ο χρόνος είναι περιορισμένος για ύπνο λόγω άλλων πρωινών υποχρεώσεων του ατόμου με συνέπεια συνολικά κατώτερης ποιότητας ύπνο. Αποτελέσματα είναι πρώιμη αφύπνιση, αίσθημα κούρασης και μειωμένη εργασιακή επίδοση του εργαζομένου τόσο κατά την διάρκεια της ημέρας αλλά και κατά την διάρκεια της βάρδιας του. Είναι κατανοητό ότι άτομα που εργάζονται σε θέσεις υπεύθυνες όπως αναισθησιολόγοι και ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας (όπου εξαρτώνται ανθρώπινες ζωές από την συνεχή τους επαγρύπνηση) επωμίζονται δύσκολο επαγγελματικό φορτίο εκτελώντας επαναλαμβανόμενες νυκτερινές βάρδιες.

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΟΝ ΥΠΝΟ

• ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΟΝ ΥΠΝΟ

• ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΓΙΑ ΥΠΝΟ

• ΚΑΤΩΤΕΡΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΥΠΝΟΥ

• ΠΡΩΙΜΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗ

• ΑΙΣΘΗΜΑ ΚΟΥΡΑΣΗΣ

• ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΕΠΙΔΟΣΗ

Η νυχτερινή εργασία επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στον οργανισμό. Αρκετές μελέτες έχουν διαπιστώσει σοβαρές συνέπειες στο γαστρεντερολογικό σύστημα. Παρατηρούνται δυσκοιλιότητα, γαστρικό έλκος, 12δακτυλικό έλκος, γαστρίτιδα ακόμα και μεταβολές στις συνήθειες σίτισης με αποτέλεσμα το άτομο να προσλαμβάνει συχνά τροφές πτωχότερες σε θρεπτικά συστατικά.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

• ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΣΙΤΙΣΗΣ

• ΦΤΩΧΟΤΕΡΗ ΔΙΑΙΤΑ

• ΠΕΠΤΙΚΟ ΕΛΚΟΣ

• 12ΔΑΚΤΥΛΙΚΟ ΕΛΚΟΣ

• ΓΑΣΤΡΙΤΙΔΑ

• ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑ

Η βιβλιογραφία αναφέρει επίσης ότι και το καρδιαγγειακό σύστημα επηρεάζεται από την αλλαγή των βιολογικών ρυθμών με αποτέλεσμα αυξημένη επίπτωση ταχυκαρδιών, αρρυθμιών, αρτηριακής υπέρτασης, στεφανιαίας νόσου, υπερχοληστεριναιμίας και υπερτριγλυκεριδαιμίας

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

• ΤΑΧΥΚΑΡΔΙΑ

• ΑΡΡΥΘΜΙΩΝ

• ΣΤEΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ

• ↑ ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗΣ / ΤΡΙΓΛΥΚΕΡΙΔΙΩΝ

• ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ

Η νυχτερινή εργασία επιδρά επίσης αρνητικά στο οικογενειακό περιβάλλον. Ο χρόνος του εργαζόμενου μειώνεται δραματικά και είναι περιορισμένος τόσο για τον/την σύζυγο όσο και για τα παιδιά του. Λόγοι που συμβάλλουν σ' αυτό είναι η σωματική κούραση από τη νυχτερινή εργασία, το άγχος για την έλλειψη ύπνου και η αίσθηση έλλειψης χρόνου. Λόγω των παραπάνω παρατηρείται αίσθηση μειωμένου συζυγικού ρόλου ή του ρόλου του γονέα με αποτέλεσμα την συχνή εμφάνιση ψυχολογικών και ψυχοσωματικών διαταραχών. Επίσης λόγω της έλλειψης χρόνου και της αυξημένης κόπωσης το άτομο αδυνατεί να προγραμματίσει οικογενειακές του υποχρεώσεις ή και να ανταποκριθεί σε αυτές που ήδη υπάρχουν και αυτό μπορεί να γίνει μια σημαντική αιτία αύξησης διαζυγίων .

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

• περιορισμένος χρόνος για τον/την σύζυγο

• περιορισμένος χρόνος για τα παιδιά του

• αδυναμία προγραμματισμού οικογενειακών υποχρεώσεων

• αίσθηση μειωμένου συζυγικού ρόλου

• αίσθηση μειωμένου γονεεικού ρόλου

• ψυχολογικές-ψυχοσωματικές διαταραχές

• αύξηση διαζυγίων

Οι γυναίκες είναι λόγω φύλου και μητρότητας περισσότερο ευάλωτες στο εργασιακό στρες και περισσότερο συναισθηματικές. Αποτέλεσμα αυτού είναι να αλλάζουν συχνά θέσεις εργασίας ή ακόμα και δουλεία λόγω ανυπέρβλητων προβλημάτων

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΥ ΦΥΛΟΥ

• φύλο

• μητρότητα

• περισσότερο ευάλωτες στο εργασιακό στρες

• περισσότερο συναισθηματικές

• αλλάζουν συχνά θέσεις εργασίας

• αλλάζουν συχνά δουλειά.

Η νυχτερινή εργασία επηρεάζει σημαντικά και τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες. Έχει διαπιστωθεί ότι εργαζόμενοι σε νυκτερινά ωράρια καταναλώνουν σε μεγαλύτερες ποσότητες καπνό, καφέ, υπνωτικά ή/και ηρεμιστικά χάπια, παυσίπονα και υπακτικά φάρμακα προκειμένου να διατηρηθούν σε εγρήγορση στη διάρκεια της βάρδιας τους ή να απαλύνουν τις αρνητικές συνέπειες στη διάρκεια της ημέρας.

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

καταναλώνουν σε μεγάλες ποσότητες

• καπνό,

• καφέ,

• υπνωτικά ή/και ηρεμιστικά χάπια,

• παυσίπονα και

• υπακτικά φάρμακα

Η πιο τραγικές συνέπειες όμως για τον εργαζόμενο μπορεί να είναι απόρροια εργατικών ατυχημάτων. Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται αύξηση των ατυχημάτων. Τα περισσότερα από αυτά λαμβάνουν χώρα μεταξύ 4.00 π.μ. και 6.00 πμ. Οι λόγοι που οδηγούν στην εμφάνιση των εργατικών ατυχημάτων είναι: 1) μειωμένη προσοχή, 2) διαταραχές των κιρκάδιων ρυθμών, 3) μειωμένη διάθεση-θέληση για εργασία, 4) μειωμένη συγκέντρωση, 5) μειωμένη αντίληψη και 6) μειωμένα αντανακλαστικά

ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ

• τραγικές συνέπειες

• αύξηση των ατυχημάτων

• μεταξύ 4.00 πμ. και 6.00 πμ.

Λόγοι που συντελούν

1) μειωμένη προσοχή,

2) διαταραχές των κιρκάδιων ρυθμών,

3) μειωμένη διάθεση-θέληση για εργασία,

4) μειωμένη συγκέντρωση,

5) μειωμένη αντίληψη και

6) μειωμένα αντανακλαστικά

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

• 
  
  Άγχος και στρες που προκύπτει από έντονη εναλλαγή στο ωράριο που σε άτομα με δυσκολία στην προσαρμογή του βιολογικού τους ρολογιού νέτου σωματικού μπορεί να μην μπορούν να αποδώσουν ικανοποιητικά.


• 
  
  Ο τρόπος με τον οποίο προγραμματίζεται η αλληλουχία του ωραρίου που συνήθως προτεραιότητα έχουν όλοι άλλοι παράγοντες παρά οι προσωπικοί ρυθμοί του ατόμου.


• 
  
  Οι απαιτήσεις του προγράμματος έτσι που να επιτυγχάνετε καλύτερα η παραγωγικότητα ενός τμήματος


• 
  
  Διαπροσωπικές σχέση μετάξι συνάδελφων σε συνάρτηση πάντα με το πρόγραμμα.(αλλαγές-απαιτήσεις.).


• 
  
  Λάθη που μπορούν να προκύψουν και ατυχήματα λόγω της παρατεταμένης αϋπνίας .όπως χορηγήσεις φαρμάκων, τρυπήματα από λερωμένες βελόνες αλλά και σε οδικά ατυχήματα καθώς οδηγούσαν από και προς την εργασία τους.


• 
  
  Η ασφάλεια του ασθενή θέτετε σε κίνδυνο όταν οι νοσηλευτές εργάζονται πολλές και απρόβλεπτες ώρες, ειδικά όταν το τελευταίο ξύπνημα τους ξεπερνά τις 17 ώρες.


• 
  
  υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι το Άγχος εξαιτίας του κυκλικού ωραρίου εργασίας οφείλετε πολλές φορές στο γεγονός ότι οι ευκαιρίες ανέλιξης περιορίζονται κατά την απογευματινή βάρδια η την νυχτερινή εργασία. Ενώ στην πρωινή μέσα από την αλληλεπίδραση και την συνεργασία με την νοσηλευτική διοίκηση και το ιατρικό προσωπικό αυξάνονται οι ευκαιρίες ανάπτυξης στον εργασιακό χώρο.(Χαραλαμπίδου Ε.1996 και Andy A. 1995)


• 
  
  Μετά από μια 12ωρη βάρδια το ρίσκο να τρυπηθεί κάποιος να δώσει λάθος φάρμακα σε σύγκριση με κάποιον που δούλεψε 8ωρη βάρδια μειώνετε στο 50%στον δεύτερο.(Institute of medicine 2004).


• 
  
  Η απορύθμιση των ρυθμών προάγει στους νοσηλευτές μοτίβα ύπνου και επαγρύπνησης καθώς και εγρήγορσης και νύστας που αυτό με την σειρά του έχει επίπτωση στο να εκτελούνται σημαντικές νοσηλευτικές διεργασίες με αναποτελεσματικό τρόπο.
  
  
  ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ – ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ


• 
  
  Το κυκλικό ωράριο εργασίας παρεμβαίνει και δυσχεραίνει την κοινωνική και οικογενειακή ζωή των νοσηλευτών ,καθώς και όλες οι δραστηριότητες τους εξαρτώνται από το πρόγραμμα εργασίας τους. Το πρόβλημα οξύνετε κατά τις παρόδους των γιορτών όπως Χριστούγεννα -Πάσχα που όλοι προβάλλουν προσωπικούς λόγους για να ευνοηθούν από το πρόγραμμα.


• 
  
  Η αντιμετώπιση προβλημάτων με την Φροντίδα των παιδιών είναι καθημερινό φαινόμενο σε συνάρτηση πάντα με την ικανοποίηση των επαγγελματικών αναγκών.


• 
  
  Η υπόλοιπη κοινωνία που ζει και εργάζεται σε διαφορετικούς ρυθμούς .


• 
  
  Αύξηση των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων που οφείλονται στην μειώσει της επαφής με την οικογένεια και τους φίλους και ποιοτικά αλλά και ποσοτικά.


• 
  
  Το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα σε συναρτήσει με το κυκλικό ωράριο εργασίας αποτελεί σημαντικό πρόβλημα.


• 
  
  Η έλλειψη κατανόησης από το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον όσον αφορά την φύση του επαγγέλματος μας λόγο πάλι κυκλικού ωραρίου.


• 
  
  Οι οικογενειακοί ρυθμοί πρέπει να προσαρμόζονται στις απαιτήσεις του νοσηλευτή της οικογένειας και αν αυτό δεν γίνει τότε παρατηρούνται δυσλειτουργίες στην οικογένεια καθώς αυξάνετε το άηχος στον νοσηλευτή.
  
  
  ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ – ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ


• 
  
  Η βάρδια αναστατώνει τους βιολογικούς ρυθμούς του ατόμου που συνάδουν με τον κύκλο μέρας - νύχτας.


• 
  
  αναστατώνει την συγχρονισμένη σχέση σώματος βιολογικού ρολογιού και περιβάλλοντος.


• 
  
  Οι νοσηλευτές παραμένουν άγρυπνοι κατά την διάρκεια της νύχτας και κάτω από αντίξοες συνθήκες είναι υποχρεωμένοι να καλύψουν τις ανάγκες των ασθενών τους Ενώ κοιμούνται πρωινές ώρες αντίθετα από τους βιολογικούς τους ρυθμούς.


• 
  
  Η φυσιολογία του κιρκάδιου ρυθμού έχει ερευνηθεί και έχει βρεθεί να υπάρχει σχέση ανάμεσα στην υπόφυση και στο νευροενδοκρινικο σύστημα και στη ρυθμικότητα


• 
  
  Η θερμοκρασία κατά την διάρκεια της μέρας αυξάνεται κατά την διάρκεια της μέρας αυξάνεται σημειώνοντας την μεγαλύτεροι της τιμή αργά το πρωί η νωρίς το απόγευμα. μειώνετε τις απογευματινές ώρες και συνεχίζει την κάθοδο της την περίοδο της νύχτας εμφανίζοντας την κατώτερη της τιμή τις πρωινές ώρες (3-6 πμ).Σε αυτές τις ώρες αυξάνονται οι πιθανότητες σφάλματος από τους επαγγελματίες υγείας .Γι 'αυτό το πρωί που η θερμοκρασίες είναι πιο ψηλές οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι πιο αποδοτικές.


• 
  
  Στο νυχτερινό ύπνο η αρτηριακή πίεση και η καρδιακή λειτουργία μειώνετε Ενώ στη φάση εργασίας αυξάνονται .Ελαττώνονται γιατί ο νυχτερινός ύπνος είναι πιο ξεκούραστος και βαθύτερος από τον πρωινό ύπνο που ακολουθεί νυχτερινή εργασία.(Κώδικας νοσηλευτικής δεοντολογίας 1984).


• 
  
  Σύμφωνα με τον Halberg(1959) τα επίπεδα κορτικοστεροειδών στην κυκλοφορία του αίματος αυξάνονται λίγο πριν την διαδικασία της εγρήγορσης. Πρόκειται για ένα μηχανισμό του κεντρικού συστήματος ο οποίος διεγείρει την καρδιακή και αναπνευστική λειτουργία προετοιμάζοντας τον οργανισμό για έγερση. Πόσες φορές δεν έχουμε παρατηρήσει ότι ξυπνάμε το πρωί πριν το ρόλοι μας κτυπήσει την προγραμματισμένοι ώρα. Τα επίπεδα της ακετυλχολινης, των γαστρικών ορμονών επιδρούν μεταβάλλοντας λειτουργίες συμπεριφοράς όπως διάθεση, ύπνο, Ακόμα και δείκτες νοημοσύνης.


• 
  
  Οι κιρκάδιοι ρυθμοί έχουν ενδογενή βάση έλεγχου όπως τα κέντρα ομοιοστάσεις στον εγκέφαλο(αναπνευστικό-καρδιακής λειτουργίας) αλλά παράλληλα δέχονται επιδράσεις από εξωτερικούς παράγοντες.


• 
  
  Οι ώρες των γευμάτων, η αρχή και το τέλος της εργασίας Ακόμα και τα πολύωρα τηλεοπτικά προγράμματα δίνουν στον άνθρωπο την αίσθηση του χρόνου.


• 
  
  Το κυκλικό ωράριο εργασίας σχετίζεται άμεσα με τις διατροφικές συνήθειες του νοσηλευτή. Οι εργαζόμενοι με τέτοιο ωράριο παρουσιάζουν κατά 10-20% Αύξηση των γαστρεντερικών διαταραχών. συνήθως παραπονιούνται για γαστρικά και 12λικα έλκη τα οποία εμφανίζονται 8 φορές περισσότερο σε σχέση με τους επαγγελματίες του πρωινού ωραρίου.


• 
  
  Ο Rutter Franz (1977) διαπίστωσε Αύξηση στην κατανάλωση πρόχειρων φαγητών, καφεΐνης , καπνού τα οποία μπορεί να ευθύνονται για την εμφανίσει γαστρεντερικών προβλημάτων όπως ανορεξία και δυσκοιλιότητα


• 
  
  Αρκετοί νοσηλευτές δηλώνουν ότι δυσκολεύονται να κοιμηθούν, τους κόβετε η αναπνοή, η βρίσκονται σε τέτοια υπερδιέγερση που αδυνατούν να ηρεμήσουν Μετά από μια έντονη βάρδια.


• 
  
  Η διαταραχές του ύπνου στους νοσηλευτές με κυλιόμενο ωράριο περιλαμβάνει την δυσκολία να κοιμηθούν και την μείωση της ποιότητας του ύπνου τους. έτσι έχουν περισσότερα διαστήματα αϋπνίας και μικρότερα διαστήματα ύπνου. Μερικοί δυσκολεύονται να αποκοιμηθούν και αν ξυπνήσουν είναι δύσκολο να κοιμηθούν ξανά. Επομένως απουσιάζει εντελώς ο ήρεμος γαλήνιος ύπνος αναγκαίος για την αποθήκευση ενέργειας.


• 
  
  Η χρήση η κατάχρηση ουσιών όπως οινοπνεύματος καπνού, υπνωτικά φάρμακα, παυσίπονα και ηρεμιστικά είναι συνεπακόλουθο από την έλλειψη ποιοτικού ύπνου.


• 
  
  Το κυκλικό ωράριο εργασίας ενεργά και στον δείκτη θνησιμότητας των ατόμων .ερευνά των αποκαλύπτει διάφορα στον δείκτη θνησιμότητας μεταξύ των εργαζόμενων με σταθερό πρωινό ωράριο, νυν και τέως εργαζόμενων με κυκλικό ωράριο εργασίας.


• 
  
  Οι Eysenck and Eysenck(1964)αναφέρουν ότι η προσωπικότητα των ατόμων τοποθετείται σε δυο θεωρητικούς πόλους με αντίστοιχα χαρακτηριστικά. Οι εσωστρεφείς που είναι ήσυχοι, παθητικοί, σκεπτόμενοι επιφυλακτικοί Οι εξωστρεφείς που είναι δραστήριοι, ομιλητικοί κοινωνικοί Οι νευρικοί που είναι κακοδιάθετοι νευρικοί, ευερέθιστοι, και ανήσυχοι και οι σταθεροί που είναι νηφάλιοι αξιόπιστοι, ελεγχόμενοι ξέγνοιαστοι.


• 
  
  Επίσης το κυκλικό ωράριο σχετίζεται με τον πρωινό και απογευματινό τύπο. Οι προσωπικότητες πρωινού τύπου είναι ευέλικτοι και αποδίδουν καλύτερα το πρωί σε αντίθεση με τους απογευματινούς τύπους γεγονός που οφείλεται στο βιολογικό τους ρόλοι

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ:

• 
  
  Η ποιότητα ζωής των νοσηλευτών εξαρτάται από το κυκλικό ωράριο εργασίας. Η παρεχόμενη νοσηλευτική Φροντίδα εξαρτάται από την ποιότητα ζωής των νοσηλευτών.


• 
  
  Έχοντας γνώμονα το πιο πάνω έχουμε υποχρέωση πρώτα στην οικογένεια μας και αμέσως Μετά στην νοσηλευτική μας ιδιότητα και οντότητα. Τα μέτρα που μπορούν να παρθούν ποικίλουν και αν θέλετε για τον καθένα ξεχωριστά, αλλά και γενικά.


• 
  
  1. Φροντίδα για ασφαλή νοσηλεία και για τον ασθενή αλλά και για τον νοσηλευτή.


• 
  
  2. Συναινέσει η άρνηση σε προγράμματα τα οποία είναι εξαντλητικά για το άτομο.


• 
  
  3. Προσπάθεια ικανοποίησης και άλλων αναγκών πέρα του καθήκοντος(οικογένεια κοινωνικό περιβάλλον)


• 
  
  4. Προαγωγή υγιεινής ζωής

• 
  
  Διακοπή καπνίσματος


• 
  
  Διατήρηση κανονικού βάρους σώματος


• 
  
  Εφαρμογή συνηθειών που βοηθούν τον ύπνο και χαλάρωση μουσική διάβασμα


• 
  
  Ορισμός χρόνου ύπνου


• 
  
  διατροφικές συνήθειες -ποτό-και διεγερτικά


• 
  
  Γυμναστική


• 
  
  5. Η εκπαιδεύσει του οικογενειακού περιβάλλοντος αλλά και του κοινωνικού περιβάλλοντος.

Αυτά όσον αφορά το ίδιο το άτομο και τις ενέργειες που μπορεί να πάρει.

Στο εξωτερικό όμως έχουν αναπτύξει και διάφορα αλλά συστήματα που εμπλέκουν τους νοσηλευτές αλλά και την διοίκηση όσον αφορά το κυκλικό ωράριο εργασίας.

Το I.C.N. είναι δεσμευμένο σε όλα τα μέλη του να

• 
  
  Αναγνωρίζει τις καινοτομίες και τις τάσεις στο κυκλικό ωράριο εργασίας π.χ. σπαστό ωράριο εργασίας .


• 
  
  Να διανέμει πληροφορίες στα μέλη συνδέσμους για τα αντίκτυπο του κυκλικού ωραρίου.


• 
  
  Να δίνει κατευθυντήριες γραμμές για ανάπτυξη στρατηγικών για αντιμετώπιση των διάφορων προβλημάτων


• 
  
  Να φροντίζει να Αναγνωρίζει επαγγελματικούς κίνδυνους σε συνάρτηση με το κυκλικό ωράριο εργασίας

Οι διάφοροι εθνικοί σύνδεσμοι χρειάζονται βοήθεια για να διαπραγματεύονται και να καλυτερεύουν τις συνθήκες για τους νοσηλευτές βάρδιας παρέχοντας.

• 
  
  Βάρδιες που να διασφαλίζουν περιόδους ξεκουράσεις, την χρονική περίοδο της βάρδιας καθώς και την σειρά του κύκλου.


• 
  
  Ικανοποιητικό αριθμό νοσηλευτικού δυναμικού


• 
  
  Πρόσβαση σε επαγγελματικές υπηρεσίες υγείας


• 
  
  προγράμματα για μείωση του στρες


• 
  
  Πρόσβαση σε συνέχει εκπαιδεύσει


• 
  
  ασφαλή μεταφορικά μέσα


• 
  
  Ζεστά γεύματα


• 
  
  Αποδυτήρια


• 
  
  Προστασία από διακρίσεις.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Όλοι οι φορείς που ασχολούνται με την οργάνωση και την διοίκηση των διάφορων νοσοκομείων, πρέπει να φροντίσουν το προσωπικό έτσι που να του παρέχονται ευκολίες.

Ευκολίες όπως χώρους προσωπικού για ξεκούραση, αποδυτήρια, καφετερίες, και τραπεζαρίες με καλό φαγητό.

Επίσης τα άτομα που ασχολούνται με τα προγράμματα τήρησης βάρδιας πρέπει να λαμβάνουν υπόψη όλες τις παραμέτρους που αφορούν το προσωπικό(ηλικία ,θέση, υγειά, οικογενειακούς παράγοντες ,ψυχολογικούς κ.τ.λ.).

Τέλος πρέπει πάση θυσία να γίνουν επαναξιολογήσεις έτσι που να βελτιωθούν οι συνθήκες ώστε να προάγουν την υγειά και την ασφάλεια του νοσηλευτικού προσωπικού αλλά και την διασφάλιση της ποιότητας νοσηλείας και ασφάλειας των ασθενών.

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΣΤΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΣΤΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Rομπότ: Μηχάνημα ικανό να εκτελεί, πράξεις που αποτελούν μέρος ενός καθορισμένου προγράμματος και με ορισμένες λειτουργικές ομοιότητες με τον άνθρωπο. Ο όρος προήλθε από την τσέχικη λέξη robota (=εργασία). Στην σύγχρονη εποχή υπάρχει τάση αναπτύξεως της τεχνικής των ρομπότ (ρομποτική) προ πάντων από την άποψη μερικής ή ολικής αντικαταστάσεως του ανθρώπου από τα τελειοποιημένα αυτά μηχανήματα σε υπερβολικά μονότονες ή επικίνδυνες εργασίες, για τις οποίες δεν απαιτείται δημιουργική ή εκλεκτική ικανότητα.

Ρομπότ-οικιακοί βοηθοί, ρομπότ-νταντάδες, ρομπότ-φύλακες του σπιτιού και τώρα ρομπότ-χειρουργοί. Είναι από τις φορές που η επιστήμη τίθεται χωρίς αμφιβολία στην υπηρεσία του ανθρώπου.

Επανάσταση στον τομέα της ιατρικής προκαλεί η εφαρμογή της ρομποτικής χειρουργικής με θεαματικά και ευεργετικά αποτελέσματα για τους ασθενείς. Η εφαρμογή και στη χώρα μας της ρομποτικής χειρουργικής ( εγχείρηση με τη βοήθεια ρομποτικού μηχανήματος) θα μπορούσε να αλλάξει τα μέχρι σήμερα δεδομένα και μετατρέπει τις δύσκολες περιπτώσεις "ανοιχτών" επεμβάσεων σε εγχειρήσεις "ρουτίνας".

Η τεχνολογία ρομποτικής χρησιμοποιείται τώρα στον τομέα της ιατρικής επειδή προσφέρει την υψηλή ακρίβεια και τον έλεγχο που απαιτούν οι επεμβάσεις.

ΙΙ (Χειρουργικά Συστήματα)

1. Σύστημα ΖΕUS

Το σύστημα ZEUS από την κίνηση υπολογιστών είναι ένα χειρουργικό ρομπότ στο στάδιο του καθαρισμού από το FDA. Το σύστημα χρησιμοποιείται ήδη στην Ευρώπη και παρουσιάζει ελπιδοφόρα αποτελέσματα. Στην πραγματικότητα, το σύστημα ZEUS έχει χρησιμοποιηθεί ήδη για να εκτελέσει τη στεφανιαία χειρουργική επέμβαση παράκαμψης στη Γερμανία.

B. Αίσωπος

Ο ΑΙΣΩΠΟΣ ή το αυτοματοποιημένο ενδοσκοπικό σύστημα για το βέλτιστο προσδιορισμό θέσης από την κίνηση υπολογιστών ήταν το πρώτο χειρουργικό ρομπότ που εγκρίνεται από το FDA. Το κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμά του είναι ο μηχανικός βραχίονάς του που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από το χειρούργο για να τοποθετήσει ακριβώς το ενδοσκόπιο. Μέσω της χρήσης των πεταλιών ποδιών και ενεργοποιημένου του φωνή λογισμικού, ένας χειρούργος μπορεί να κρατήσει τα χέρια του ελεύθερα να εκτελέσουν τη χειρουργική επέμβαση στον ασθενή.

C. Da Vinci

1.(Τρόπος Λειτουργίας)

Το ρομποτικό σύστημα Da Vinci (εικ.1) δημιουργήθηκε από την εταιρεία Intuitive Surgical τo 1995. Aποτελεί το πρώτο και μοναδικό αυτή τη στιγμή στον κόσμο σύστημα ρομποτικής χειρουργικής που πραγματοποιεί εγχειρήσεις με την ελάχιστα δυνατή επέμβαση στον οργανισμό του ασθενούς. Κατά τη χρήση του, ο χειρουργός κάθεται σε μια κονσόλα μέσα στην χειρουργική αίθουσα και από εκεί χειρίζεται τα χειρουργικά εργαλεία του ρομπότ.

Εικ.1 σύστημα Da Vinci

Τα εργαλεία εισάγονται μέσα από μικροτομές, λίγων χιλιοστών, στο σώμα του ασθενούς . Στη συνέχεια ο χειρουργός έχοντας στην κονσόλα τρισδιάστατη εικόνα κινεί με ειδικά χειριστήρια τους τέσσερις (4) βραχίονες του ρομπότ. Kάθε βραχίονας (εικ.2) είναι συνδεδεμένος με ένα χειρουργικό εργαλείο και στον κεντρικό βραχίονα υπάρχει κάμερα. Ο χειρουργός μπορεί να λυγίζει και να γυρίζει τους βραχίονες, όπως τον καρπό του ανθρώπινου χεριού.

Εικ.2 Βραχίονας με χειρουργικό εργαλείο

Το Da Vinci διαθέτει ένα σύστημα φακών τρισδιάστατης απεικόνισης (εικ.3), το οποίο μεγεθύνει το χειρουργικό πεδίο μέχρι και 15 φορές. Επίσης μέσω της κάμερας επιτρέπει στον χειρουργό να πλησιάσει πιο κοντά στο σημείο της επέμβασης απ' ότι επιτρέπει η ανθρώπινη όραση και έτσι να εργαστεί σε μικρότερη κλίμακα απ' ότι επιτρέπει η συμβατική χειρουργική (εικ.4). Οι εικόνες από τη φωτογραφική μηχανή επιδεικνύονται έπειτα στην κονσόλα που δίνει στο χειρούργο μια σαφή άποψη της χειρουργικής περιοχής.

Εικ.3 σύστημα φακών τρισδιάστατης απεικόνισης

Το Ρομποτικό Χειρουργικό Σύστημα da Vinci επιτρέπει στους χειρουργούς να πραγματοποιούν χειρουργικές επεμβάσεις από απόσταση, και χωρίς να έρχονται σε επαφή οι ίδιοι με τον ασθενή, μέσα από μικρές οπές εισόδου 2,5-3cm στο σώμα του ασθενούς, παρέχοντας ταυτόχρονα την ευελιξία των ανοιχτών χειρουργικών επεμβάσεων και διασφαλίζοντας αυξημένα ποσοστά επιτυχίας και σημαντικά οφέλη τόσο για τον ασθενή όσο και για τον χειρουργό.

Εικ.4

2) Επεμβάσεις που χρησιμοποιείται το Da Vinci

Το σύστημα Da Vinci είναι κατάλληλο να χρησιμοποιηθεί από πολλές ειδικότητες της χειρουργικής, όπως: Γενική Χειρουργική για: - Τοποθέτηση δακτυλίου στομάχου Lap Band ή γαστρικού bypass για νοσογόνο παχυσαρκία. - Διόρθωση διαφραγματοκήλης και γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. - Αποκατάσταση αχαλασίας οισοφάγου. - Χολοκυστεκτομή, μετεγχειρητικές; κήλες, βουβωνοκήλες, κιρσοκήλες. - Διερεύνηση χοληδόχου πόρου. - Εκτομές κύστεων ήπατος, νεφρού, παγκρέατος, σπληνός. - Αφαίρεση παγκρέατος. - Επινεφριδεκτομή. - Αποκατάσταση βουβωνοκήλης και κοιλιοκήλης με πλέγμα. - Κολεκτομή, σπληνεκτομία, παγκρεατεκτομή, ηπατεκτομή, γαστρεκτομή, σκωληκοειδεκτομή, λύση συμφύσεων κ.ά.

Καρδιοχειρουργική - Θωρακοχειρουργική για: - Aντικατάσταση μιτροειδούς βαλβίδας, by pass στεφανιαίας αρτηρίας, - Αποκατάσταση μεσοκολπικής επικοινωνίας, κ,α.

Ουρολογία για: - Προστατεκτομή με διατήρηση των στυτικών νεύρων αποφεύγοντας έτσι την απώλεια της στυτικής λειτουργίας σε ποσοστό άνω του 95%, νεφρεκτομή κ.ά. - Πυελοπλαστική, - Αφαίρεση λίθων από τον ουρητήρα, λεμφαδένων, κύστεων νεφρού. - Αποκατάσταση κιρσοκήλης, κ.ά.

Γυναικολογία: Αφαίρεση κύστεων ωοθηκών, ινομυωμάτων, σαλπίγγων, εξωμητρίου κυήσεως. - Λεμφαδενικό καθαρισμό, υστερεκτομή, κ.ά. Επίσης έχει εφαρμογές στη: Παιδοχειρουργική, Αγγειοχειρουργική, Νευροχειρουργική.

3. Πλεονεκτήματα για τους γιατρούς

Ο πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Ρομποτικής Χειρουργικής ξεκαθάρισε πως δεν χειρουργεί το ρομπότ αλλά ο γιατρός με την βοήθεια του μηχανήματος.

« Οι χειρουργοί, τόνισε χαρακτηριστικά, συνεχίζουν να χειρουργούν κανονικά. Απλά το ρομπότ αποτελεί ένα υπερσύχρονο σύστημα, με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή, το οποίο προσφέρει στο χειρουργό απίστευτες δυνατότητες για να είναι πιο αποτελεσματικός».

Συγκεκριμένα ο χειρουργός :

• Έχει τρισδιάστατη έγχρωμη εικόνα των οργάνων του ασθενούς .

• Αίσθηση ότι τα μάτια και τα χέρια του βρίσκονται μέσα στο σώμα του ασθενούς.

• Βλέπει άριστα σε σημεία που μέχρι σήμερα δεν υπήρχε καμιά οπτική πρόσβαση.

• Χειρουργεί σε απρόσιτα μέχρι σημεία με απόλυτη ασφάλεια και ακρίβεια.

• Το ρομπότ δρα σαν συνεργάτης υπό τον πλήρη έλεγχο του.

4. Οφέλη για τους ασθενείς

Η ρομποτική χειρουργική σε σχέση με την κλασσική αλλά και σε σχέση με την λαπαροσκοπική, είναι αναίμακτη, δεν αφήνει ουλές και προσφέρει μεγάλα οφέλη για τους ασθενείς, όπως :

• Μικρότερη διάρκεια αναισθησίας.

• Μεγάλη ελάττωση του μετεγχειρητικού πόνου

• Ταχύτερη ανάρρωση και έξοδο από το νοσοκομείο.

• Μικρότερο κόστος νοσηλείας.

• Ταχεία επάνοδο στην εργασία.

• Εξάλειψη των μετεγχειρητικών επιπλοκών, που να έχουν σχέση με το τραύμα (διαπύηση, διάσπαση, κήλη, χρόνιο άλγος κλπ) και των μετεγχειρητικών συμφύσεων και των συνεπειών τους.

• Λιγότερες αναπνευστικές και καρδιαγγειακές επιπλοκές.

5. Το σύστημα Da Vinci σε εγχειρήσεις καρδιάς

Οι εγχειρήσεις καρδιάς δεν θα απαιτούν πλέον ανθρώπινα χέρια για να πραγματοποιηθούν(εικ.7). Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Επέμβαση σχεδόν... μη επεμβατική αφού καταργείται η διάνοιξη του θώρακα, επέμβαση γρήγορη και σχεδόν ανώδυνη με μείωση στο ελάχιστο των επιπλοκών. Με λίγα λόγια, επέμβαση σωτήρια για χιλιάδες καρδιοπαθείς - μόνο στη χώρα μας γίνονται περί τα 8.000-10.000 μπαϊπάς ετησίως - η οποία διενεργείται με τη... χείρα βοηθείας της πιο σύγχρονης τεχνολογίας που υπάρχει στον κόσμο: συγκεκριμένα με τέσσερις «σιδερένιες» χείρες (χειρουργικό σύστημα Da Vinci) που ανήκουν σε ρομπότ και οι οποίες δεν τρέμουν ποτέ, κάτι που μπορεί να συμβεί σε αυτές του ανθρώπου. Ο χειρουργός-ρομπότ διαθέτει τέσσερις βραχίονες οι οποίοι καθοδηγούνται προς την καρδιά μέσω ισάριθμων μικροσκοπικών οπών που έχουν διανοιχθεί στα τοιχώματα της θωρακικής κοιλότητας. Ο ειδικός τούς χρησιμοποιεί προκειμένου να χειριστεί τα χειρουργικά εργαλεία, καθένα από τα οποία έχει μήκος μόνο λίγων χιλιοστών. Όπως συμβαίνει και με τη συμβατική επέμβαση, ο χειρουργός λαμβάνει ένα αιμοφόρο αγγείο από τα θωρακικά τοιχώματα το οποίο και χρησιμοποιεί ως μόσχευμα προκειμένου να «παρακάμψει» την μπλοκαρισμένη αρτηρία της καρδιάς.

Εικ.6 Da Vinci εν ώρα δράσης

H διαδικασία (εικ.6), που διαρκεί περί τις τρεισήμισι ώρες, περνά από διαφορετικά στάδια καθώς ο κάθε βραχίονας επιτελεί και διαφορετικό έργο. Ένα από τα «θαυματουργά» αυτά χέρια διαθέτει κάμερα η οποία στέλνει σε οθόνη υπολογιστή που βρίσκεται μπροστά στον χειρουργό ευκρινείς τρισδιάστατες εικόνες της καρδιάς οι οποίες έχουν μεγεθυνθεί 12-15 φορές. Ένας δεύτερος βραχίονας φέρει επάνω του ειδική συσκευή που ακινητοποιεί την πληγείσα αρτηρία κατά τη διάρκεια του μπαϊπάς ενώ οι άλλοι δύο βραχίονες είναι εκείνοι που «χειρίζονται» τα εργαλεία τα οποία πραγματοποιούν την επέμβαση. Το χειρουργικό σύστημα «Da Vinci» το οποίο χρησιμοποιείται εδώ και αρκετό καιρό στο εξωτερικό για διενέργεια άλλου είδους επεμβάσεων - αποκατάσταση μιτροειδούς βαλβίδας της καρδιάς, ριζική προστατεκτομή, επεμβάσεις στον οισοφάγο, εκτομή του θυρεοειδούς αδένα κ.ά. -, παρουσιάζει ένα μεγάλο πλεονέκτημα που το κάνει να ολοκληρώνει το έργο του με την ακρίβεια του... μεγάλου ζωγράφου: διαθέτει άκρως ευέλικτους «καρπούς», όπως είναι αυτοί του ανθρώπου, οι οποίοι του επιτρέπουν πλήρη περιστροφική κίνηση.

Προς το παρόν ο καρδιοχειρουργός-ρομπότ μπορεί να διενεργήσει μπαϊπάς σε μία μόνο αρτηρία. Το μεγάλο στοίχημα για τους ειδικούς είναι να καταφέρουν με τη χρήση της τεχνικής αυτής να διεξαγάγουν διπλό ή και τριπλό μπαϊπάς. Πιστεύουν ότι σύντομα τα χέρια από «σίδερο» θα χαρίζουν «σιδερένια» καρδιά στους ασθενείς.

Τέσσερις καρδιοπαθείς υπεβλήθησαν πρόσφατα στο νοσοκομείο St Mary's του Λονδίνου σε επέμβαση μπαϊπάς, η οποία διενεργήθηκε χωρίς να διανοιχθεί ο θώρακάς τους, από έναν και μόνο χειρουργό. Για την ακρίβεια από δύο, έναν έμψυχο και έναν... άψυχο. Ένα ρομπότ τελευταίας τεχνολογίας έδωσε τη δυνατότητα στον... συνάδελφό του να διεξαγάγει με ασφάλεια την επέμβαση μπαϊπάς παρέχοντάς του τρισδιάστατες εικόνες υψηλής ανάλυσης ώστε να οδηγήσει τα κατάλληλα εργαλεία μέσα από μικροσκοπικές οπές στο πληγέν σημείο της καρδιάς. Αξίζει να σημειωθεί ότι για τη διεξαγωγή μιας συμβατικής επέμβασης αυτού του είδους απαιτούνται πολύ περισσότερα άτομα λόγω της πολυπλοκότητάς της. Το σημαντικό πλεονέκτημα της ενδοσκοπικής αυτής επέμβασης είναι ότι αποφεύγεται η διάνοιξη του θώρακα προκειμένου ο γιατρός να αποκτήσει πρόσβαση στον καρδιακό μυ, γεγονός που μεταφράζεται σε πολύ λιγότερους τραυματισμούς, άρα πολύ λιγότερο πόνο, φανερά μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών καθώς και μικρότερο χρονικό διάστημα νοσηλείας. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ασθενείς που υπεβλήθησαν στην επέμβαση στη Βρετανία επέστρεψαν στο σπίτι τους μέσα σε τέσσερα 24ωρα.

Όπως διαβεβαιώνουν οι ειδικοί, οι χειρουργοί-ρομπότ αποτελούν ένα μόνο από τα επιτεύγματα που ανοίγουν τον δρόμο για μια μεγάλη επανάσταση στους τομείς της καρδιολογίας και της καρδιοχειρουργικής. Μια επανάσταση η οποία γίνεται με αιτία - και μάλιστα πολύ σοβαρή: τη σωτηρία της ανθρώπινης ζωής...

6. Ρομποτική και Τηλεχειρουργική

Η Τηλεχειρουργική είναι ένας τομέας της τηλεϊατρικής που αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια και παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Το βασικό έρεισμα στην ανάπτυξη της Τηλεχειρουργική είναι η ανάγκη μετάδοσης και διάχυσης των εξειδικευμένων χειρουργικών τεχνικών και γνώσεων διευκολύνοντας την αρτιότερη και αποτελεσματικότερη εκπαίδευση και διάδοση των λαπαροσκοπικών χειρουργικών διαδικασιών. Ένας σημαντικός αριθμός κατασκευαστών λαπαροσκοπικών συσκευών είναι εφοδιασμένος με δυνατότητες 2-διευθνσεων μετάδοσης κινούμενης εικόνας και ήχου, επιτρέποντας έτσι την σύνδεση χειρουργείων με εκπαιδευτικές ή έμπειρες χειρουργικές εγκαταστάσεις

Σήμερα η Τηλεχειρουργική μπορεί να ειδωθεί σαν την 2-διευθύνσεων μετάδοση εικόνας και ήχου επιτρέποντας την επικοινωνία μεταξύ χειρουργών (μικρής εμπειρίας) στα χειρουργεία και χειρουργών (με μεγάλη εμπειρία) σε απομακρυσμένες περιοχές. Η χρήση ρομποτικών συσκευών επιτρέπει στους απομακρυσμένους χειρουργούς να συμμετέχουν ενεργά στην χειρουργική διαδικασία. Είναι αυτονόητο ότι πέρα από τις αυξημένες τηλεπικοινωνιακές υποδομές που η εφαρμογή αυτή απαιτεί, απαιτείται και πολύ εξειδικευμένο λογισμικό/ υλικό ώστε να είναι εφικτή η προσομοίωση, στον απομακρυσμένο σταθμό, της καταστάσεως που επικρατεί στο χειρουργείο. Για τον σκοπό αυτό συνήθως απαιτούνται συστήματα εικονικής πραγματικότητας (virtual reality) που επιτρέπουν στους απομακρυσμένους χειρουργούς να έχουν μια πραγματική εικόνα της όλης διαδικασίας.

Μικροσκοπικά ρομπότ που σχεδίασαν ερευνητές από το πανεπιστήμιο της Νεμπράσκα αναμένεται, στο εγγύς μέλλον, να δώσουν τη δυνατότητα σε γιατρούς στη γη να πραγματοποιούν χειρουργικές επεμβάσεις σε ασθενείς στο διάστημα. Τα μικροσκοπικά ρομπότ [Εικ. 8], με μέγεθος ανάλογο ενός γυναικείου κραγιόν, μπορούν να τοποθετηθούν στο σώμα μέσω μικρών τομών, ενώ ο χειρισμός τους θα είναι εφικτός μέσω υπολογιστή από χειρούργους που θα βρίσκονται στη γη. Κάποια από τα ρομπότ είναι εξοπλισμένα με κάμερες και φώτα και μπορούν να στέλνουν εικόνες στους χειρούργους. Άλλα έχουν ενσωματωμένα χειρουργικά εργαλεία, ο χειρισμός των οποίων ελέγχεται εξ αποστάσεως. Σύμφωνα με τα σχέδια, την ερχόμενη άνοιξη η NASA θα εκπαιδεύσει τους αστροναύτες στη χρησιμοποίηση αυτών των ρομπότ, έτσι ώστε να είναι δυνατή η πραγματοποίηση εγχειρήσεων στο διάστημα.

Η καθυστέρηση που υπάρχει στην επικοινωνία εξαιτίας των αποστάσεων στο διάστημα επιβάλλει την εκπαίδευση των αστροναυτών από εξειδικευμένους γιατρούς, που θα πρέπει να διδάξουν τους αστροναύτες τις εντολές που θα χρειαστεί να δίνουν στα ρομπότ. Πάντως, και από τη γη, οι χειρουργοί θα μπορούν να χειριστούν οι ίδιοι τα ρομπότ από διαφορετικές τοποθεσίες.

Μέχρι σήμερα, οι δοκιμές των ρομπότ - χειρούργων πάνω σε ζώα ήταν επιτυχείς και έτσι, την ερχόμενη άνοιξη θα ξεκινήσουν στη Βρετανία και δοκιμές πάνω σε ανθρώπους. Τα ρομπότ με την κάμερα θα προσφέρουν στους γιατρούς απεικονίσεις από το σώμα των ασθενών. Οι εικόνες που θα παρέχουν θα αποδίδουν καλύτερα την πραγματικότητα από ότι την βλέπει το γυμνό μάτι αφού θα στέλνουν έγχρωμες και μεγεθυμένες εικόνες .

Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα ρομπότ με τα εργαλεία θα μπορούν να κινούνται μέσα στο σώμα με τέτοιο τρόπο που ακόμα και τα χέρια του πιο έμπειρου χειρούργου δεν μπορούν. Οι ίδιοι υπογραμμίζουν ότι καθώς περισσότερα από ένα ρομπότ μπορούν να τοποθετηθούν στο σώμα μέσα από μια και μοναδική τομή, θα μειωθεί ο αριθμός και το μέγεθος των τομών και έτσι θα μειωθεί και ο χρόνος ανάρρωσης των ασθενών.

Παράλληλα αναπτύσσονται ένα ρομπότ που θα μπορεί να πραγματοποιεί βιοψίες και ένα άλλο που θα μπορεί να εισαχθεί στο σώμα κάποιου μέσα από τον οισοφάγο του. Το κόστος κάθε ρομπότ, στην παρούσα φάση, ανέρχεται σε περίπου 200 δολάρια. Σύμφωνα με τα αρχικά σχέδια, κάθε ρομπότ θα χρησιμοποιείται μια φορά και έπειτα θα αχρηστεύεται.

Εικόνα 8 Οι μικροσκοπικοί χειρούργοι

7. Στατιστικά και Πλεονεκτήματα Da Vinci

Γενική Λαπαροσκοπική Χειρουργική

	Λαπαροσκοπική	Σύστημα da Vinci
Ποσοστό Επιτυχίας	93%	100%
Χρόνος Επέμβασης	173 min	120min
Χρόνος Νοσηλείας	48 hours	36 hours

Καρδιοχειρουργική – Θωρακοχειρουργική

Αποκατάσταση Μιτροειδούς Βαλβίδας	Ανοιχτό Χειρουργείο	Σύστημα da Vinci
Θνησιμότητα	2,2%	0%
Σημαντικές Μετεγχειρητικές Επιπλοκές	13,1%	0%
Χρόνος Μετεγχειρητικής Νοσηλείας	8,5 ημέρες	1,3 ημέρες

Ουρολογία (Ριζική Προστατεκτομή)

Ριζική Προστατεκτομή	Ανοιχτό Χειρουργείο	Λαπαροσκοπικά	Σύστημα da Vinci
Χρόνος Επέμβασης	164 min	248 min	160 min
Απώλεια Αίματος	900 ml	380 ml	153 ml
Μετεγχειρητικές Επιπλοκές	15%	10%	5%
Χρόνος Νοσηλείας	3,5 ημέρες	1,3 ημέρες	1,2 ημέρες
Ποσοστό Ανάπτυξης Καρκίνου Μετεγχειρητικά	24%	24%	5%
Χρόνος χρήσης καθετήρα μετά την επέμβαση	15 ημέρες	10 ημέρες	5 ημέρες

http://tovima.dolnet.gr

www.2810.gr

www.netrino.gr

http://e-physician.blogspot.com


www.iatriki-online.gr


www.techmed.teiher.gr